O wydaniach Chopina jako odrębnych źródłach: egzemplarz Etiud op. 10 Baudissin–Henkel–Pusch

Jeffrey Kallberg

doi:10.56693/sc.158

Data publikacji : 2025-03-04

Tom 12 Nr 1 (2024)

O wydaniach Chopina jako odrębnych źródłach: egzemplarz Etiud op. 10 Baudissin–Henkel–Pusch

Jeffrey Kallberg

DOI: https://doi.org/10.56693/sc.158

Abstrakt

Podczas gdy prace naukowe na temat drukowanych źródeł muzyki Chopina zazwyczaj skupiają się na klasie, do której należy dane źródło (np. drugi stan francuskiego pierwodruku Ballady op. 23), niniejszy artykuł proponuje zająć się historią recepcji Chopina przez pryzmat odrębnego, indywidualnego źródła drukowanego. Artykuł przedstawia mikrohistorię pojedynczego egzemplarza, aby umieścić go w sieci, w której niekoniecznie przyznawana jest kompozytorowi rola nadrzędna. Wspomniane źródło jest zawierającym rozliczne adnotacje egzemplarzem Kistnerowskiego wydania Etiud op. 10. Inskrypcje na stronie tytułowej informują nas, że hrabia Wolf von Baudissin podarował go w 1838 roku Heinrichowi Henklowi. Nieco później Heinrich Henkel przekazał egzemplarz swojej córce Sophie Henkel, która w 1931 roku dała je swojemu współpracownikowi Henriemu Puschowi. Adnotacje w Etiudach pomagają odkryć ciekawe historie, narracje, które ujawniają w dużej mierze nierozpoznany związek między Chopinem a ważnym niemieckim dyplomatą i tłumaczem, a także umożliwiają nam lepsze zrozumienie tego, w jaki sposób pianiści faktycznie angażowali się w teksty muzyczne Chopina w pierwszym wieku ich istnienia.

Słowa kluczowe:

Fryderyk Chopin, hrabia Wolf von Baudissin, Heinrich Henkel, Sophie Henkel, Henri Pusch, etiudy, op. 10, Kistner, adnotacje w tekście, palcowanie, poprawianie „błędów, „odczytywanie błędów, muzykalność, relikt, mikrohistoria

Szczegóły

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Kallberg, J. (2025). O wydaniach Chopina jako odrębnych źródłach: egzemplarz Etiud op. 10 Baudissin–Henkel–Pusch. Studia Chopinowskie, 12(1), 48–71. https://doi.org/10.56693/sc.158

Wskaźniki altmetryczne

Bibliografia

Annkatrin Babbe, Clara Schumann und ihre Schülerinnen am Hoch’schen Konservatorium in Frankfurt a.M., Oldenburg, BIS-Verlag, 2015

Leslie David Blasius, The Mechanics of Sensation and the Construction of the Romantic Musical Experience, w: Music Theory in the Age of Romanticism, red. Ian Bent, Cambridge, Cambridge University Press, 1996

Wojciech Bońkowski, Editions of Chopin’s Works in the Nineteenth Century: Aspects of Reception History, Frankfurt nad Menem, Peter Lang, 2016

CHASE (Collection of Historical Annotated String Editions): https://mhm.hud.ac.uk/chase/

Fryderyk Chopin, Etiudy Op. 10, 25; Trzy Etiudy „Méthode des Méthodes” (Seria A. Utwory wydane za życia Chopina. Tom 2 A II), red. Jan Ekier (Warszawa: Fundacja Wydania Narodowego, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2021), komentarz wykonawczy i źródłowy (skrócony)

Frédéric Chopin, Esquisses pour une méthode de piano, red. Jean-Jacques Eigeldinger, Paryż, Flammarion, 1993, s. 66–77 (wyd. polskie zob. Fryderyk Chopin. Szkice do metody gry fortepianowej, tłum. Zbigniew Skowron, Kraków, Musica Iagellonica, 1995 oraz 2010)

Fryderyk Chopin, Préludes Op. 28, Op. 45, red. Jean-Jacques Eigeldinger, Londyn, Peters, b.d.

Frédéric Chopin, Œuvres pour piano: Fac-similé de l’exemplaire de Jane W. Stirling avec annotations et corrections de l’auteur (Ancienne collection Edouard Ganche), ze wstępem Jeana-Jacques’a Eigeldingera, Paryż Bibliothèque Nationale, 1982

https://chopinonline.ac.uk/aco/catalogue/etudes-opus-10/

J.Q. Davies, Romantic Anatomies of Performance, Berkeley, University of California Press, 2014

https://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht?PPN=PPN688678580&PHYSID=PHYS_0005&DMDID=DMDLOG_0001

Jean-Jacques Eigeldinger, Chopin et Pleyel, Paryż, Fayard, 2010

Jean-Jacques Eigeldinger, Chopin vu par ses élèves, nowe wydanie, Paryż, Fayard, 2006; Chopin w oczach swoich uczniów, tłum. Zbigniew Skowron, Kraków, Musica Iagellonica, 2010

François-Joseph Fétis i Ignaz Moscheles, Méthode des méthodes de piano, Paryż, M. Schlesinger, 1840; reprint: Genewa, Minkoff, 1973

Bernd Goldmann, Wolf Heinrich Graf von Baudissin 1789–1878, Berichte und Beiträge der Schleswig-Holsteinischen Landesbibliothek, Kiel, bez wydawcy, 1979

Bernd Goldmann, Wolf Heinrich Graf Baudissin: Leben und Werk eines großen Übersetzers, Hildesheim, Gerstenberg Verlag, 1981

Christophe Grabowski i John Rink, Annotated Catalogue of Chopin’s First Editions, Cambridge, Cambridge University Press, 2010

Heinrich Henkel, Mittheilungen aus der musikalischen Vergangenheit Fuldas, nach Quellen und Erinnerungen, Fulda, Aloys Maier, 1882

[Heinrich Henkel], Thematisches Verzeichniß derjenigen Originalhandschriften von W.A. Mozart, welche Hofrath André in Offenbach a. M. besitzt, Offenbach, bez wydawcy, 1841

Mary Hunter, „To Play as if from the Soul of the Composer”: The Idea of the Performer in Early Romantic Aesthetics, „Journal of the American Musicological Society” 58 (2005)

Jeffrey Kallberg, Chopin and the Social Dimensions of Composition, w: Through the Prism of Chopin: Reimagining the 19th Century. 4th International Chopinological Congress. Warsaw, 4–6 December 2021, red. Jeffrey Kallberg, Jim Samson, w przygotowaniu do druku

Jeffrey Kallberg, Chopin’s Errors, w: La note bleue. Mélanges offers au Professeur Jean-Jacques Eigeldinger, red. Jacqueline Waeber (Lang: Bern, 2006)

Krystyna Kobylańska, Improwizacje Fryderyka Chopina, „Rocznik Chopinowski” 19 (1987 [wyd. 1989])

Fabio Morabito, Rehearsing the Social: Beethoven’s Late Quartets in Paris, 1825–1829, „Journal of Musicology” 37 (2020), s. 349–382

Fabio Morabito, Theatrical Marginalia: Pierre Baillot and the Prototype of the Modern Performer, „Music & Letters” 101 (2020), s. 270–299

Musik und Musiker am Mittelrhein 2 – Online, s.v. „Henkel (Famlie)”: http://mmm2.mugemir.de/doku.php?id=henkel

Musik und Musiker am Mittelrhein 2 – Online, s.v. „Henri Pusch”: http://www.mmm2.mugemir.de/doku.php?id=pusch

https://www.musikschule-frankfurt.de/

Wolfgang Plath, Mozartiana in Fulda und Frankfurt (Neues zu Heinrich Henkel und seinem Nachlass), „Mozart-Jahrbuch” 16 (1968–1970)

John Rink, Analyzing Rhythmic Shape in Chopin’s E Major Etude, w: Analytical Perspectives on the Music of Chopin, red. Artur Szklener, Warszawa Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, 2003

John Rink, Chopin’s Study in Syncopation, w: Bach to Brahms: Essays on Musical Design and Structure, red. David Beach i Yosef Goldenberg, Rochester, University of Rochester Press, 2015

John Sayer, Wolf Graf Baudissin 1789–1878: Life and Legacy, Zurych, Lit Verlag, 2015

Clara Schumann, Jugendtagebücher 1827–1840, red. Gerd Neuhaus i Nancy B. Reich, Hildesheim, Georg Olms Verlag, 2019

Wolfgang Scherer, Klavier-Spiele: Die Psychotechnik der Klaviere im 18. und 19. Jahrhundert, Monachium, Wilhelm Fink, 1989

Robert Schumann, Carlos Lozano Fernandez, Eberhard Möller, Michael Heinemann, Kristin R.M. Krahe, Katrin Reyersbach, Renate Brunner i in., Schumann Briefedition; Serie II; Briefwechsel mit Freunden und Künstlerkollegen, t. 16.1: Briefwechsel Robert und Clara Schumanns mit Bernhard Scholz und anderen Korrespondenten in Frankfurt am Main, red. Annegret Rosenmüller i Anselm Eber, Kolonia, Dohr, 2020

https://en.wikipedia.org/wiki/Pierre-Antoine_Berryer

Mieczysław Tomaszewski, Chopin 2: Uchwycić nieuchwytne, Warszawa, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Kraków, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2016

https://www.ub.uni-frankfurt.de/musik/henkel_sophie.html

Claudia de Vries, Die Pianistin Clara Wieck-Schumann: Interpretation im Spannungsfeld von Tradition und Individualität, „Schumann Forschungen”, t. 5, Moguncja, Schott, 1996

Jeffrey Kallberg

Afiliacja:

University of Pennsylvania United States

Biogram

Jest profesorem muzyki funduszu Williama R. Kenana Juniora i prodziekanem wydziału sztuk pięknych i literatury na University of Pennsylvania (USA). Kallberg opublikował wiele prac na temat muzyki Chopina i kontekstów kulturowych, w jakich funkcjonowała, a jego krytyczna edycja Luisy Miller wydana w ramach serii „Le Opere di Giuseppe Verdi” (wyd. Casa editrice ricordi i University of Chicago Press) posłużyła za podstawę wykonań dzieła na całym świecie. Od 2019 roku zasiada w Radzie Programowej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.